متخصص مغز و اعصاب به انگلیسی Neurologist یکی از اعضای تیم پزشکی در بخش سیستم عصبی مرکزی و محیطی (مغز و نخاع) است. هرگونه اختلال در عملکرد سیستم‌های عصبی باعث به‌وجودآمدن مشکلات موقتی یا طولانی می‌شود و پزشک نورولوژیست یا متخصص مغز و اعصاب اختلالاتی را که بر مغز، نخاع و سایر اعصاب محیطی تأثیر می‌گذارد، درمان می‌کند. تشخیص و درمان بیماری‌هایی مانند پارکینسون، آلزایمر، سکته مغزی و سردردهای ضربان‌دار میگرنی برعهده نورولوژیست‌ها است. با مشاهده علائم بیماری‌، به متخصصان اعصاب یا در صورت لزوم جراح مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شوید. جهت تشخیص و درمان بیماری عصبی، به سایت  مراجعه کنید و از خدمات دریافت نوبت حضوری یا مشاوره آنلاین که برای شما تهیه شده است، استفاده کنید.

متخصص مغز و اعصاب یا نورولوژیست کیست؟

نورولوژی شاخه‌ای از پزشکی است که به مطالعه و درمان اختلالات سیستم عصبی می‌پردازد و متخصص مغز و اعصاب به انگلیسی Neurologist، اختلال‌های مربوط به نورولوژی و بیماری های مغزی خطرناک را درمان می‌کند. سیستم عصبی یک سیستم پیچیده و تشکیل‌شده از دو بخش است که فعالیت‌های بدن را تنظیم و هماهنگ می‌کند. این دو بخش عبارتند از:

• سیستم عصبی مرکزی، مغز و نخاع
• سیستم عصبی محیطی، اندام‌های حسی مانند چشم، گوش، پوست و همه گیرنده‌های حسی موجود در سراسر بدن.

متخصص مغز و اعصاب پزشکی است که بیماری‌های مغز، نخاع و اعصاب را تشخیص داده و درمان می‌کند. او معمولا بیماری‌ها و اختلالاتی را که بر تفکر و رفتار تأثیر می‌گذارد هم بررسی می‌کند. دکتر مغز و اعصاب جراحی نمی‌کند و صرفا روی درمان بیماری‌هایی تمرکز دارد که نیاز به جراحی ندارند.

۱. کار متخصص مغز و اعصاب چیست؟

نورولوژی یعنی چه و کار دکتر مغز و اعصاب چیست؟ متخصص مغز و اعصاب ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌دهد، سپس آزمایش‌های مختلفی را تجویز می‌کند تا علت اصلی اختلال‌های عصبی را تشخیص ‌دهد. سپس باتوجه به علت اختلال، دارو تجویز می‌کند و یا استراتژی‌های خاصی را برای درمان بیماری‌ عصبی ترتیب می‌دهد. متخصص مغز و اعصاب می‌تواند بیماری افراد را در سنین مختلفی بررسی کند اما معمولا فوق تخصص نورولوژی سالمندان یا نورولوژیست کودک به درمان افراد در سنین خاصی می‌پردازد.

۲. متخصص مغز و اعصاب چه معایناتی انجام می‌ دهد؟ (نورولوژی چگونه انجام میشود؟)

در اولین مراجعه به مطب نورولوژیست، پزشک معمولا یک معاینه فیزیکی و یک معاینه عصبی انجام می‌دهد. او معاینه عصبی اولیه را با سنجیدن وضعیت ذهنی فرد و انعکاس‌های عصبی او بررسی می‌کند. پزشک در روش‌های معمول از ابزارهای ساده آزمایشی مانند چکش رفلکس و نور استفاده می‌کند و وضعیت بیمار را در موارد زیر مورد بررسی قرار می‌دهد:

• قدرت تکلم و سخن گفتن
• مهارت‌های حرکتی
• حدت بینایی و عضلات خارج چشم
• هماهنگی حرکات بدن
• استحکام و قدرت
• رفلکس‌ها.

۳. رشته های فوق تخصص مغز و اعصاب کدامند؟

سیستم عصبی یک سیستم پیچیده است و تخصص در هر بخش نیاز به سال‌ها مطالعه و کسب تجربه دارد. پزشکان فوق تخصص مغز و اعصاب یا رشته ی مغز و اعصاب، تکامل یافته‌ی تخصص مغز و اعصاب هستند یعنی بسیاری از متخصصان پس از پایان دوره رزیدنتی خود به مطالعه زیرمجموعه خاصی از نورولوژی می‌پردازند و تمرکز خود را روی یک بخش خاص محدود می‌کنند تا بهترین راهکارهای درمان را در آن حیطه به بیماران ارائه دهند.

یک متخصص مغز و اعصاب براساس علم نورولوژی ممکن است آموزش خود را بر روی موارد زیر متمرکز کند:

• داروی سردرد
• داروی عصبی عضلانی
• مراقبت عصبی
• عصبی انکولوژی
• نورولوژی سالمندان
• اختلالات خودمختار
• نورولوژی عروقی (مراقبت از سکته مغزی)
• نورولوژی کودک یا متخصص مغز و اعصاب کودکان
• نورورادیولوژی مداخله‌ای
• صرع.

۴. محل کار متخصص مغز و اعصاب کجاست؟

نورولوژیست بیماران خود را در کلینیک یا مطب خصوصی خود ویزیت می‌کنند اما بسیاری از آنها در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی هم کار می‌کنند. اگر بیمار نیاز به جراحی داشته باشد، بیمار را به جراح مغز و اعصاب ارجاع می‌دهند. برخی از متخصصان مغز و اعصاب در کنار سایر متخصصان سلامت به عنوان بخشی از یک تیم کار می‌کنند، مانند تیم سکته مغزی بیمارستان یا تیم مراقبت‌های ویژه.

۵. فرق نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب) با جراح مغز و اعصاب چیست؟ (تفاوت نورولوژی و نوروسرجری)

هم متخصصان مغز و اعصاب و هم جراح مغز و اعصاب افرادی را که دارای اختلالات مغزی و عصبی هستند، درمان می‌کنند. تفاوت جراح مغز و اعصاب با متخصص مغز و اعصاب یا فرق نورولوژیست با جراح مغز و اعصاب این است که جراحان مغز و اعصاب جراحی انجام می‌دهند، در حالی که متخصصان مغز و اعصاب این کار را نمی‌کنند.

به طور کلی، بیمار ابتدا با یک متخصص مغز و اعصاب ملاقات می‌کند که علائم او را ارزیابی کند و در مورد برنامه درمانی تصمیم‌گیری می‌کند. اگر متخصص مغز و اعصاب تشخیص دهد که فرد نیاز به جراحی دارد، او را به جراح مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد.

۶. جراح مغز و اعصاب کیست؟

جراح مغز و اعصاب یا دکتر مغز و استخوان پزشکی است که بیماری‌های مربوط به مغز، ستون فقرات و سایر قسمت‌های سیستم عصبی شما را تشخیص داده و درمان می‌کنند. تفاوت آنها با متخصصان مغز و اعصاب در این است که جراح مغز و اعصاب به طور خاص در زمینه جراحی آموزش دیده‌است. درحالی که متخصص مغز و اعصاب بر سایر اشکال درمان تمرکز می‌کند و اجازه جراحی ندارد.

۷. تفاوت متخصص مغز و اعصاب با روانپزشک چیست؟

متخصص مغز و اعصاب ناهنجاری‌های سیستم عصبی را درمان می‌کند مانند ضربه مغزی اما متخصص اعصاب و روان یا پزشکی که به بررسی بیماریهای روانی می پردازد کسی است که می‌تواند افسردگی و سایر بیماری‌های روانی را درمان کند و رابطه بین مغز شما و اقداماتی را که انجام می‌دهید مطالعه ‌کند.

فرق متخصص مغز و اعصاب با روانپزشک این است که اگرچه متخصصان مغز و اعصاب شرایط سلامت روان مانند افسردگی را درمان نمی‌کنند، اما مهم است که با آنها در مورد سلامت روان خود صحبت کنید. اگر نوعی بیماری در رابطه با سلامت روان شما تشخیص داده شده‌است، به نورولوژیست خود اطلاع دهید. این بیماری روانی ممکن است علائمی مشابه بیماری‌های عصبی ایجاد کند. به عنوان مثال، افسردگی می‌تواند منجر به مشکلات غیرقابل توضیحی در حافظه شود.

متخصص مغز و اعصاب چه بیماری‌ هایی را درمان می‌ کند؟

نورولوژیست شرایط و بیماری‌هایی را درمان می‌کند که بر عملکرد عصبی شما تأثیر می‌گذارد مانند آسیب به مغز یا نخاع، سکته مغزی یا شرایط مزمن مانند صرع. در ادامه تک تک بیماری‌هایی که توسط دکتر مغز و اعصاب درمان می‌شود را بررسی می‌کنیم.

۱. متخصص لرزش سر یا جراحت سر

همه آسیب‌ها و جراحت‌هایی که به سر وارد می‌شود نیاز به ملاقات با نورولوژیست ندارند، اما گاهی اوقات ممکن است برای تعیین میزان آسیب‌ها و برنامه‌ریزی درمان به یک متخصص مغز و اعصاب نیاز باشد.

به عنوان مثال، افرادی که دچار ضربه مغزی با علائم سبکی سر و عدم تعادل شده‌اند ممکن است علائمی داشته باشند که برای چندین ماه باقی بماند. مثلا ممکن است برای سردردها و مشکلات حافظه‌ای که ممکن است ایجاد شود به معاینه متخصص مغز و اعصاب و انجام آزمایش و درمان‌های جانبی نیاز داشته باشند.

۲. درمان سردردهای مزمن

همه ما ممکن است گاهی دچار سردرد شویم اما برخی افراد به صورت مکرر دچار سردرد شدید می‌شوند و نیاز به مراقبت‌های بیشتری دارند.

اگر چندین بار در هفته سردردهای غیرقابل تحملی دارید و با داروها و روش‌های درمانی پزشک عمومی بهبود نیابد، ممکن است پزشک شما را به نورولوژیست ارجاع دهد. متخصص مغز و اعصاب می‌تواند علت سردرد شما را مشخص کند و اگر سردرد به دلیل آسیب به بخش تعادلی باشد، به درمان عدم تعادل در راه رفتن شما کمک کند.

۳. متخصص مغز و اعصاب برای میگرن

اگر دچار بیماری میگرن هستید و در موقعیت‌های مختلف مورد حمله میگرن قرار می‌گیرید و می‌خواهید بدانید برای میگرن به چه دکتری مراجعه کنیم؟ باید گفت به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. این بیماری علاوه بر دردناک بودن، اغلب باعث حساسیت به نور و صدا، حالت تهوع و سرگیجه می‌شود. درد میگرن کجای سر است؟ معمولا در یک سمت سر، شقیقه سمت راست یا سمت چپ به صورت ضربان‌دار و با شدت زیاد ایجاد می‌شود. درد میگرن معمولا می‌تواند ساعت‌ها یا روزها ادامه داشته باشد.

متخصص مغز و اعصاب و بهترین دکتر میگرن می‌تواند علت سردرد شما را تشخیص دهد و حساسیت به هرگونه محرکی که ممکن است میگرن شما را تحریک کند شناسایی کند. سپس نحوه اجتناب از آن‌ها را توصیه می‌کند و داروهایی برای پیشگیری و درمان میگرن تجویز خواهد کرد.

۴. متخصص نورولوژی و درمان اسکلروز چندگانه

مولتیپل اسکلروزیس یا MS یک بیماری مزمن است که بر مغز و نخاع شما تأثیر می‌گذارد و باعث بی‌حسی، ضعف و تحلیل‌رفتن اندام‌های حسی می‌شود. بسیاری از افراد دچارضغف بینایی یا حرکتی می‌شوند. ام اس یک بیماری پیشرونده است و علائم می‌تواند در زمان‌های مختلف و در افراد مختلف، متفاوت باشد.

آیا بیماری ام اس واگیردار است؟ اگرچه هنوز علت دقیق آن مشخص نشده است اما تحقیقات پزشکان نشان می‌دهد که این بیماری مسری نیست. نورولوژیست می‌تواند ام اس را تشخیص دهد و با درمان‌ها و داروهای مناسب به شما کمک کند وضعیت خود را مدیریت کنید.

برخی افراد به اشتباه بیماری گیلن باره را با ام اس یکی می‌دانند. تفاوت ام اس با گیلن باره چیست؟ در حالی که ام اس میلین سیستم عصبی مرکزی (مغز، نخاع و اعصاب بینایی) را از بین می‌برد، سندرم گیلن باره (GBS) میلین اعصاب محیطی را که از ساقه مغز و نخاع به اعصاب دیگر خارج می‌شوند، نابود می‌کند. در واقع هر بیماری به بخش خاصی از سیستم عصبی جمله می‌کند.

۵. متخصص مغز و اعصاب برای ترک اعتیاد

روانپزشکان، متخصصین داخلی، پزشک خانواده و نورولوژیست‌ها، می‌توانند در پزشکی اعتیاد تخصص داشته باشند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کنید، بهتر است برای درمان و اطلاع از بهترین روش ترک اعتیاد از مشورت‌های پزشکان متخصص و روش‌های درمانی مانند گروه درمانی استفاده کنید. در حال حاضر روش درمانی ماتریکس در روانشناسی، یکی از موثرترین روش‌ها برای درمان اعتیاد است.

۶. درمان تشنج یا صرع

انواع تشنج در مغز شما شروع می‌شود و می‌تواند خطرناک باشد. این بیماری باعث حرکات کنترل نشده و احساسات عجیب و غریب می‌شود. در بسیاری از موارد، فرد هوشیاری خود را هم از دست می‌دهد.

پس از تشنج، پزشک ممکن است شما را برای آزمایشات بیشتر به متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد. متخصص مغز و اعصاب می‌تواند آزمایشات و تصویربرداری‌های مختلفی برای یافتن علت تشنج شما تجویز کند و می‌تواند تشنج طولانی مدت و انواع بیماری صرع را نیز تشخیص دهد. پس از تشخیص، نورولوژیست داروها و درمان‌هایی را برای کمک به کنترل تشنج و صرع تجویز می‌کند.

۷. متخصص مغز و اعصاب برای پارکینسون

پارکینسون زمانی رخ می‌دهد که مغز شما نتواند دوپامین مورد نیاز برای کنترل حرکت بدن شما را بسازد. این مساله باعث لرزش، سفتی و عدم هماهنگی می‌شود. متخصص مغز و اعصاب می‌تواند شما را از نظر پارکینسون ارزیابی کند و مطمئن شود که هیچ بیماری دیگری باعث علائم شما نمی‌شود.

سپس درمان‌ها و داروهایی را تجویز می‌کند که می‌تواند به شما در مدیریت علائم بیماری پارکینسون کمک کند. تشخیص و درمان بیماری‌های سیستم مغز و اعصاب مانند ms، پارکینسون، تشنج، صرع، سردرد، میگرن، سکته مغزی و تومور مغزی به عهده دکتر مغز و اعصاب است.

۸. متخصص مغز و اعصاب برای سکته مغزی

سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که بدن شما به هر دلیلی نتواند به مغزتان خون‌رسانی کند. آیا سکته مغزی باعث مرگ میشود؟ زمانی که به مغز خون‌رسانی نشود، سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کنند. این مساله می‌تواند باعث مشکل در گفتار، فلج برخی اندام‌ها، عدم کنترل احساسات و موارد دیگر شود.

زمانی که سکته مغزی تمام شد، برای بازیابی مهارت‌های از‌دست‌رفته به درمان نیاز خواهید داشت. متخصص مغز و اعصاب می‌تواند میزان آسیب به مغزتان را ارزیابی کند و یک برنامه درمانی برای کمک به بهبودی تجویز کند.

۹. متخصص مغز و اعصاب برای لکنت زبان

درمان لکنت زبان به طور معمول نیازمند تلاش مشترک گفتاردرمانگران و پزشکان مغز و اعصاب است. روش‌های درمانی سنتی که در درمان لکنت رشدی استفاده می‌شوند برای بهبود علائم موثر هستند. تاکنون گفتار درمانی به عنوان پایه اصلی درمان لکنت زبان توسط بهترین پزشکان لکنت زبان استفاده شده است.

۱۰. بهبود تومورهای مغزی

توده‌ای از سلول‌های غیر طبیعی در مغز که منجر به اختلال در عملکرد شناختی می‌شود تومور مغزی نام دارد و متخصص مغز و اعصاب می‌تواند در درمان سرطان تومور مغزی به شما کمک کند.

۱۱. ترومای مغزی و سایر آسیب‌ های سیستم عصبی

آسیب به مغز، ناشی از یک نیروی بیرونی که گاهی منجر به تغییر حالت هوشیاری و اختلال دائم یا موقت در عملکردهای شناختی، فیزیکی یا روانی می‌شود از جمله مواردی است که متخصص مغز و اعصاب به درمان آن می‌پردازد.

یکی دیگر از بیماری‌های مهم، سرطان نخاع است. سرطان نخاع درمان دارد؟ در این بیماران، در درجه اول، هدف از درمان کاهش درد است. زیرا ممکن است درد زیادی را تحمل کنند. با ‌وجود جدید‌ترین امکانات و تکنولوژی پیشرفته در جراحی نخاع، همچنان درمان کامل این بیماری در ابهام است.

۱۲. علائم عصبی پس از بهبودی از  COVID-۱۹

تأثیر کرونا بر مغز و اعصاب چیست؟ پزشکان هنوز در مورد COVID-۱۹ درحال یادگیری هستند و اثراتی که این ویروس می‌تواند بر مردم بگذارد را مطالعه می‌کنند. مشاهده شده‌است که برخی از افرادی که کووید-۱۹ داشته‌اند، برخی علائم عصبی را حتی پس از درمان کرونا هم تجربه می‌کنند. این علائم طولانی‌مدت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• سردرد
• خستگی
• درد
• مشکل خواب
• لخته شدن خون و سکته

متخصص مغز و اعصاب می‌تواند کمک کند که بیمار مطمئن شود هیچ دلیل دیگری جز کرونا برای علائم وجود ندارد و همچنین می‌توانند به بیماران در مدیریت و درمان این علائم کمک کنند.

۱۳. متخصص مغز و اعصاب برای آلزایمر و فراموشی

برای بیماری آلزایمر به چه دکتری مراجعه کنیم؟ متخصص مغز و اعصاب، متخصص در بیماری‌های مغز و سیستم عصبی است. بیماری آلزایمر و نشانه های آلزایمر نیز از سلول‌های مغزی سرچشمه می‌گیرند. نورولوژیست‌ها آموزش‌های ویژه‌ای در زمینه ارزیابی توانایی‌های تفکر از جمله حافظه، توجه، زبان، خواندن و مهارت‌های حل مسئله دارد. همچنین می‌توانند در موارد شدیدتر، علت فراموشی و مشکلات حافظه موقتی را هم بررسی کنند.

۱۴. متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات

بیماری‌های ستون فقرات یا کمردرد و لرزش هم گاهی نیاز به بررسی توسط متخصص مغز و اعصاب دارند. با این حال، یک متخصص مغز و اعصاب برای درمان بیماری‌های عصبی مغز و  درد ستون فقرات آموزش دیده است، در حالی که متخصص ارتوپد، متخصص در درمان انواع بیماری‌های ستون فقرات است.

۱۵. بیماری های رایج سیستم عصبی

سایر علائم عصبی مانند سرگیجه، ازدست‌دادن حافظه یا درد غیر قابل توضیح می‌تواند ناشی از چندین بیماری باشد. به‌عنوان مثال، درد غیرقابل توضیح می‌تواند نتیجه شرایط متعددی باشد که باعث می‌شود اعصاب شما بیش‌از‌حد فعال شوند، در‌حالی که سرگیجه می‌تواند نتیجه آسیب یا التهاب مغز شما باشد.

از‌دست‌دادن حافظه، افزایش فراموشی و مشکل در تمرکز ممکن است مواردی باشند که پزشک عمومی شما را به متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد. متخصص مغز و اعصاب می‌تواند تشخیص دهد که علت این علائم زوال عقل است یا بیماری عصبی دیگری که بر حافظه تأثیر می‌گذارد.

برخی از شرایط دیگری که متخصص مغز و اعصاب درمان می‌کند عبارت‌اند از:

• کمر درد
• تنگی کانال نخاعی
• آسیب یا عفونت مغز و نخاع
• بیماری نوروپاتی
• نوروپاتی محیطی (بیماری که بر اعصاب شما تأثیر می‌گذارد)
• لرزش (حرکات غیرقابل کنترل).

نورولوژیست ها از چه آزمایش‌ هایی برای تشخیص بیماری استفاده می‌ کنند؟

بر اساس نتیجه معاینه فیزیکی و انعکاسی فرد و ارزیابی نتایج معاینه، متخصص مغز و اعصاب ممکن است آزمایش‌های دیگری را تجویز کند که در ادامه آنها را معرفی می‌کنیم.